Tα παλιά λαϊκά παραμύθια ξεκινούν με τη φράση «Μία φορά και έναν καιρό…». Αυτό το πλαίσιο, παρέχει στο παιδί τη συμβολική απόσταση που χρειάζεται προκειμένου να προβάλλει στους χαρακτήρες και στα γεγονότα του παραμυθιού, δικά του υπαρξιακά άγχη και συγκρούσεις. Μέσα από τον συμβολισμό και την μεταφορά που προσφέρει το παραμύθι, το παιδί επεξεργάζεται σύνθετα και πολύπλοκα θέματα όπως είναι η φιλία, η οικογένεια, ο αποχωρισμός και ο θάνατος. Λόγω της ταύτισης, το παιδί φαντάζεται ότι υποφέρει μαζί με τον ήρωα όλες τις δοκιμασίες και παθήματα και τέλος θριαμβεύει μαζί του βρίσκοντας έτσι συναισθηματική εκτόνωση – κάθαρση (Bettelheim, 1995). Παράλληλα, οι λύσεις που βρίσκουν οι ήρωές του, αποτελούν πρότυπα μίμησης. Το παιδί μαθαίνει την ύπαρξη του καλού και του κακού, την έννοια της τιμωρίας και της επιβράβευσης, του δίκαιου και του άδικου, της δύναμης και της αδυναμίας. Αποδέχεται την διαφορετικότητα και χτίζει την αυτοπεποίθησή του ταυτιζόμενος με τον ήρωα. Έτσι από την πραγματικότητα του παραμυθιού, σταδιακά μεταβαίνει στις «πραγματικότητες» της ζωής (Cassar, 2000; Fleer&Hammer, 2013).
Περαιτέρω οφέλη της αφήγησης παραμυθιών για την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού:
- μέσα από την αφήγηση, το παιδί δημιουργεί νοερές εικόνες, κινητοποιεί φαντασία και δημιουργικότητα προκειμένου να πλάσει τους ήρωες, τα γεγονότα και το σκηνικό του παραμυθιού.
- το παιδί βιώνει ένα φάσμα συναισθημάτων όπως χαρά, αγωνία, απογοήτευση, λύτρωση, διαδικασία που το βοηθάει να κατανοήσει και να ονοματίσει τα συναισθήματά του.
- μέσα από τους ήρωες, διδάσκεται κοινωνικά αποδεκτές συμπεριφορές και μοντέλα συμπεριφορών ενώ ασκείται σε δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων.
- η αφήγηση παραμυθιών αποτελεί προαναγνωστική δραστηριότητα για τα μικρότερα παιδιά, η οποία ενισχύει τον λόγο και καλλιεργεί θετική στάση απέναντι στο διάβασμα – φιλαναγνωσία.
- ενισχύεται η ικανότητα των παιδιών να εκφράζουν τη σκέψη τους, τα συναισθήματά τους, τις ιδέες τους, επομένως, τονώνεται η αυτοπεποίθησή τους όσον αφορά στις γλωσσικές και επικοινωνιακές τους δεξιότητες.
- καλλιεργούνται δεξιότητες ενεργητικής ακρόασης, σημαντικές για την ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων.
- βελτιώνονται η συγκέντρωση της προσοχής και η ακουστική μνήμη – λειτουργίες πολύ σημαντικές για τη διαδικασία της μάθησης.
- και μην ξεχνάμε τον πιο βασικό ρόλο του παραμυθιού –την διασκέδαση και ψυχαγωγία μας.
Τα οφέλη της αφήγησης παραμυθιών για τη σχέση γονέα-παιδιού:
Μέσω της αφήγησης παραμυθιών οι γονείς αφιερώνουν ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά τους, ενώ ενισχύεται ο μεταξύ τους δεσμός. Προσφέρεται μία στιγμή ζεστασιάς και συναισθηματικής εγγύτητας. Είναι η στιγμή που μπορεί ο γονιός να «αφουγκράζεται» το παιδί του.
Κατά τη διάρκεια της ημέρας, οι καθημερινές υποχρεώσεις μας κρατούν γερά απασχολημένους. Γι’ αυτό το βράδυ, κλείστε τις οθόνες… είναι ώρα για παραμύθι. Τι πιο όμορφο η αφήγηση παραμυθιών να αποτελέσει καθημερινή ρουτίνα πριν τον ύπνο. Τα οφέλη τόσο για το παιδί όσο και για τη σχέση με το γονιό ενδυναμώνονται όταν η ώρα του παραμυθιού είναι συγκεκριμένη, σαν ένα τελετουργικό.
Κάντε την αφήγηση παραμυθιών διαδραστική. Φτιάξτε μαζί με το παιδί σας μία ιστορία από την αρχή ή αλλάξτε το τέλος της ή ζητείστε από το παιδί να αποφασίσει για την επόμενη κίνηση του ήρωα. Με αυτόν τον τρόπο, το παιδί νιώθει ότι μπορεί να αλλάξει την τροπή των πραγμάτων, άρα, να ασκήσει κάποιον έλεγχο στο περιβάλλον του. Δεν πειράζει αν η ιστορία σας δεν προταθεί για βραβείο! Η ουσία είναι ότι περάσατε δημιουργικό χρόνο μαζί με το παιδί σας.
Πότε είναι η κατάλληλη ηλικία να ξεκινήσω την αφήγηση παραμυθιών στο παιδί μου;
Από τους πρώτους κιόλας μήνες, κρατείστε το βρέφος σας αγκαλιά και μιλήστε του, διαβάστε του, νοηματείστε του. Στην ηλικία των 3-6 μηνών, το βρέφος αρχίζει να βρίσκει ενδιαφέρον κοιτάζοντας καθρέπτες, εικόνες με χρώματα, σχήματα, πρόσωπα. Θα αρχίσει να βγάζει ήχους και θα προσπαθεί να πιάσει τις εικόνες που βλέπει. Επιλέξτε βιβλία με ενδιαφέρουσες εικόνες και υφές (πολυαισθητηριακά).
Μαρίνα Σκορδά, Ψυχολόγος- Παιγνιοθεραπεύτρια
Βιβλιογραφία:
Cassar, A. M. (2000). Fairytales, child development and psychotherapy: A study documenting parents’ perspectives on the use and function of fairytales with children in Malta. University of Hartford.
Fleer, M., & Hammer, M. (2013). Emotions in Imaginative Situations: The Valued Place of Fairytales for Supporting Emotion Regulation. Mind, Culture & Activity, 20(3), 240–259. http://doi.org/10.1080/10749039.2013.781652
Μπετελχάϊμ Μ. (1995). Η γοητεία των παραμυθιών. Εκδ.:Γλάρος, Αθήνα.
https://learnatcornerstone.com/benefits-of-storytelling-for-kids/
https://www.penguin.co.uk/articles/children/2017/the-importance-of-storytelling-with-your-family/